مهدی زارع

دونالد ترامپ رســماً خبر پایان مذاکره با طالبان را اعلام کرد. اگرچه هنوز معلوم نیست او بر سر این موضع بماند، اما آنچه دلیل این تصمیم ذکر شده، پیدا شدن این احســاس در آمریکایی‌هاست که «طالبان دست برتر را در گفتوگوها داشته اســت».

 هرچند ذکر این نکته الزم اســت که روش طالبان در حال حاضر قطعاً به زیان افغانســتان است و حتی اگر این گروه رسماً اعالم کند تنها با دولت سر جنگ دارد باز هم کشتن نیروهای جزء و پلیس های امنیت افغانستان یک روش غیر معقول و البته ناجوانمردانه در عرصه نبرد است، باوجود این، آنچه در جریان مذاکرات طالبان و آمریکا در یک ســال گذشته اتفاق افتاد، میتواند حاوی نکات درس آموز برای دیگر گروههای اســلامی منطقه (به ویژه گروه های فلسطینی) و حتی دولت های مستقل و مستقر باشد.

 از حدود یک ســال پیش که مذاکرات مستقیم بین این گروه و دولت ترامپ به نمایندگی زلمای خلیل زاد آغاز شد، نخستین پیامی که منتقل شد، این بود که طالبان به اندازه ای بزرگ شده است که آمریکا پس از 17سال از شروع حمله به افغانستان ناگزیر شود با آن بر سر یک میز بنشیند.

 تحمیل این مسئله به آمریکا یک مقدمه داشت؛ طالبان به هیچ عنوان از موضع خود بر سر اینکه دولت مستقر در کابل یک دولت غیرقانونی و آمریکایی است کوتاه نیامد، به عبارتی این طالبان بود که تعیین کرد آمریکا با او مذاکره کند. دومین نکته حائز اهمیت در مذاکرات دو طرف، به دست گرفتن مدیریت مذاکرات توسط طالبان است؛ به نحوی که این گروه همیشه دست برتر را در اوضاع داخلی افغانستان از آن خود داشت.

دقیقاً در بزنگاه‌هایی که خلیل‌زاد آماده مخابره پیام پیروزی به اردوگاه یانکیها بود، طالبان با انجام حملهای جدید و البته بزرگ یک بار دیگر یادآوری میکرد تا شرایطش در مذاکرات به انجام نرسد، همین آش است و همین کاسه.

 سومین مســئله مهم مشــخص بودن خواســتههای طالبان و پافشاری بر سر آنهاست؛ مهمترین خواســته طالبان از ابتدای شروع مذاکرات با آمریکا، خروج نیروهای خارجی از افغانســتان بود. مقامات طالبان بارها اعالم کردند، تا تمامی نیروهای آمریکایی از افغانستان خارج نشوند، سلاح را زمین نخواهند گذاشت و به عملیات‌های نظامی ادامه خواهند داد.

 اعتماد نداشتن به آمریکا، چهارمین شاخص مذاکرات طالبان بود. حتی پس از دور نهم گفت‌وگوها که خلیل‌زاد رسماً اعلام کرد نیروهای آمریکایی در 125 روز آینده از افغانستان خارج خواهند شد هم طالبان دست از حمالت خود برنداشت و منتظر شــروع عملی این وعده خلیل‌زاد ماند.باوجود همه این ماجراها طالبان همزمان گفت‌وگوهای بین‌االفغانی با گروه‌های سیاســی افغانستان را پیش برد و نتیجه آن دو دور نشست با این گروه‌ها در روسیه بود.

نشست‌هایی که به گفته طرفین بســیار مفید و در فضایی برادرانه اتفاق افتاده است. «ملا هبت‌الله» و مشاوران او با طراحی این بازی دوگانه رسماً اعام کردند تنها با یک نیروی متجاوز و دولتی که آن را نمایندگی کند، سر جنگ دارند و اگر شرایط فراهم شود، حاضر به انجام گفت‌وگوهای سازنده در داخل کشور هستند.

شاهد این ادعا هم گفته‌های کرزی، رئیس هیئت سیاسی طرف مذاکره طالبان در روسیه است که در ماههای اخیر با قدرت از مواضع طالبان مبنی بر خروج آمریکایی‌ها حمایت کرده و خواستار فراهم شدن شرایطی برای شرکت این گروه در بازی‌های سیاسی افغانستان است.